rafal@golowicz.com
tel: +48 601 297 895
ul. Rechniewskiego 13 lok. 11
klatka 1 piętro 2
03-980 Warszawa
Zespół trzaskającej łopatki jest dolegliwością objawiającą się chrobotaniem, trzaskiem lub przeskakiwaniem w okolicy łopatkowej, któremu towarzyszy ból. Dolegliwości zgłaszane są najczęściej przy wykonywaniu czynności ponad głową, ale w ostrzejszych stanach ból może pojawiać się okresowo w niższych pozycjach, jak również sporadycznie w spoczynku. Objaw trzaskania nie musi być związany odczuwaniem bólu.
Łopatka jest trójkątną kością płaską znajdującą się na tylnej części klatki piersiowej. Pozostałymi elementami utrzymującymi jej pozycję względem tułowia oraz wprowadzającymi ją w ruch są mięśnie. W szczególności mięśnie: zębaty przedni, równoległoboczne, czworoboczny, dźwigacz łopatki. Dzięki nim łopatka może pełnić swoją funkcję. W miejscach największego nacisku wytwarzają się kaletki, które mogą ulec podrażnieniu i stać się przyczyną dolegliwości. Jednak najczęściej dochodzi do zapalenia kaletki w okolicy kąta dolnego łopatki.
Zwłóknienia mięśniowe w okolicy brzegu przyśrodkowego łopatki, również mogą dawać dolegliwości bólowe. Nadmierne napięcie mięśnia piersiowego mniejszego pociągające łopatkę do przodu i zwiększające nacisk okolicy kąta górno-przyśrodkowego może wywołać podrażnienie tej okolicy. Ostatnią przyczyną powstawania zespołu trzaskającej łopatki są elementy kostne. Możemy mieć tu do czynienia z wariantami anatomicznymi (np.: haczykowato zakrzywione, zgrubiałe kąty łopatki).
Niestabilność barku jest patologią obejmującą następujące objawy:
Objawy te są wynikiem nieprawidłowego ustawienia powierzchni stawowych względem siebie i najczęściej związane są z urazem.
Najczęściej jest to upadek na wyprostowaną kończynę. Dochodzi wówczas do uszkodzenia struktur zabezpieczających i zwichnięcia stawu. Po repozycji powierzchni stawowych, bez naprawienia uszkodzeń u dużej części pacjentów rozwija się następcza niestabilność z ryzykiem kolejnych zwichnięć.
W grupie nieurazowych niestabilności znajdują się przypadki nieprawidłowej rozwojowo struktury powierzchni stawowych oraz przypadki chorób tkanek łącznych. U pacjentów stwierdza się nadmierną ruchomość stawu.
W ostatniej grupie czynnikiem inicjującym jest aktywność zawodowa, sportowa doprowadzająca do powstania niestabilności. W wywiadzie pacjent nie zgłasza znacznego urazu, lecz typ obciążeń podejmowanych przez niego codziennie powoduje adaptacje struktur stawowych i w konsekwencji osłabia zdolność do zachowania pozycji.
Ze względu na kierunek przemieszczenia głowy kości ramiennej względem panewki można ogólnie mówić o niestabilności przedniej, tylnej i wielokierunkowej. To daje nam ważną informację o kierunku ewentualnie podjętego leczenia zachowawczego.
Nerw piersiowy długi jest jednym z częściej uszkadzanych nerwów obwodowych górnej części ciała, co prawdopodobnie wynika ze specyficznej budowy i położenia nerwu. Włókna tworzące nerw piersiowy długi pochodzą z gałęzi brzusznych nerwów rdzeniowych w odcinku szyjnym (C5-C7).
W przypadku zaburzenia przewodnictwa nerwu mięsień, do którego nie docierają impulsy nerwowe nie kurczy się. Z biegiem czasu dochodzi do jego stopniowego zaniku. Uszkodzona komórka nerwowa ma dość duże zdolności do regeneracji, zachodzącej przeciętnie w tempie 1mm na dzień. Na niepowodzenie procesu regeneracji może mieć wpływ także sam proces gojenia, w którym dochodzi do powstania blizny mogącej mieć wpływ na zaburzenie przewodnictwa.
Neuropatia nerwu piersiowego przedniego powoduje dysfunkcję zwaną łopatką skrzydłowatą. Objawem jest charakterystyczne odstawanie łopatki, szczególnie zauważalne podczas wyprostu kończyny i jej podparcia np. na ścianie.
Izolowane uszkodzenia nerwu szczególnie często dotykają sportowców. Przyczyną może być tu uszkodzenia spowodowane wielokrotnie powtarzalnym ruchem lub nadmierne rozciągnięcie nerwu. Bezpośrednie uderzenia w okolicach szyi rzadziej doprowadzają do uszkodzenia nerwu piersiowego długiego. W przypadku sportów walki do uszkodzenia najczęściej dochodzi podczas nagłego szarpnięcia ramienia. Uraz spowodowany rozciągnięciem nerwu często spotykamy w sportach tj. pływanie, tenis.
Przerwanie ciągłości nerwu piersiowego długiego jest możliwe także podczas operacji w okolicach dołu pachowego np. podczas mastektomii. Pewna grupa pacjentów zgłasza się z dolegliwościami ze strony nerwu piersiowego długiego spowodowanymi noszeniem ciężkiej torby na ramieniu.
Decyzja o leczeniu powinna być poparta oceną charakteru uszkodzenia nerwu. W przypadku, gdy doszło do ucisku nerwu (neuropraksja) całkowity powrót funkcji powinien nastąpić w przeciągu kilku dni lub tygodni. W przypadku, gdy funkcjonalna oraz anatomiczna ciągłość włókna nerwowego jest częściowo przerwana (aksonotmesis) jednak nerw zachowuje ciągłość, regeneracja również następuje samoistnie, jednakże trwa dłużej. Średni czas powrotu funkcji nerwu piersiowego długiego wynosi 8 miesięcy, w niektórych przypadkach czas ten może wynosić nawet 2 lata. W przypadku całkowitego przerwania aksonów, mieliny i tkanki łącznej (neurotmesis) niezbędne jest przeprowadzenie zabiegu operacyjnego.
Uszkodzenie SLAP występuje przede wszystkim u sportowców wykonujących rzuty. Oznacza uszkodzenie górnej części obrąbka panewki stawu ramiennego oraz przyczepionego w tej okolicy ścięgna głowy długiej mięśnia dwugłowego ramienia. Mechanizm urazu polega na działaniu bezpośredniej siły zewnętrznej na bark, np. uderzenie.
Do urazu może także dojść z mechanizmu trakcyjnego, czyli np. podczas pociągnięcia ręki. Większość uszkodzeń jednak wiąże się z mikrouszkodzeniami, których sumowanie doprowadza do patologii. Uszkodzenia górnej części obrąbka panewki dzieli się na 4 stopnie:
I - charakteryzuje się uszkodzeniem brzegu górnego obrąbka z zachowanym stabilnym połączeniem między mięśniem dwugłowym, obrąbkiem i panewką.
II - charakteryzuje się uszkodzeniem obrąbka wraz z przyczepem m. dwugłowego który jest odłączony od panewki.
III - uszkodzenie typu „rączki od wiadra” z pozostawieniem części mięśnia i obrąbka przyłączoną do panewki.
IV - uszkodzenie typu „rączki od wiadra”, dotyczy także rozerwana mięśnia dwugłowego, który razem z obrąbkiem ulega oderwaniu i może przedostać się do stawu
Diagnoza patologii w wielu przypadkach jest problematyczna. Objawy często przypominają inne patologie stawu ramiennego. W przypadku urazu ból najczęściej występuje w skrajnym zakresie ruchu. Dodatkowo pacjent może odczuwać przeskakiwanie, blokowanie czy trzeszczenie, a także dolegliwości podczas leżenia na chorym boku. Często pacjenci skarżą się na przeszywający ból połączony z utratą kontroli kończyny. Warto ją jednak potwierdzić badaniami dodatkowymi.
Zespół cieśni podbarkowej jest jedną z najczęstszych dysfunkcji powodujących ból przednio-bocznej części stawu ramiennego. Blisko połowa przypadków dolegliwości ze strony barku związana jest z cieśnią podbarkową nazywaną także ciasnotą podbarkową.
Przestrzeń podbarkowa jest to obszar okolicy barku ograniczony od strony górnej wyrostkiem barkowym a od strony dolnej głowa kości ramiennej. W przestrzeni znajduje się kaletka podbarkowa, mięśnie należące do stożka rotatorów oraz ścięgno głowy długiej mięśnia dwugłowego ramienia. Wielkość przestrzeni średnio wynosi od 1 do 1,5 cm. Podczas uniesienia kończyny górnej dochodzi do fizjologicznego zmniejszenia jej wielkości do 5mm.
Dolegliwości związane z cieśnią podbarkową najczęściej dotykają osoby po 40 roku życia wykonujących dużo ruchów nad głową, najczęściej związanych z pracą zawodową. Często spotykamy je także u młodych sportowców tj.: miotaczy, pływaków czy tenisistów.
W wyniku zmniejszenia wielkości przestrzeni podbarkowej dochodzi do kompresji, miażdżenia struktur znajdujących się w jej obrębie. Zmniejszenie przestrzeni może wiązać się ze zmianami zwyrodnieniowymi stawu barkowo-obojczykowego, na tle których powstają wyrośla kostne penetrujące do przestrzeni podbarkowej. Dolegliwości bólowe najczęściej pojawiają się podczas unoszenia kończyny do góry. Długotrwałe drażnienie ścięgien powoduje stan zapalny, a także może prowadzić do ich uszkodzeń. Jeśli w wyniku zespołu cieśni dochodzi do stanu zapalnego w obrębie mięśni lub kaletki ból odczuwany jest w spoczynku, a jego zaostrzenie często następuje w nocy.
Długotrwałe napięcie i przeciążenie mięśni doprowadza do migracji głowy kości ramiennej w kierunku górnym, a co za tym idzie zmniejszenie przestrzeni podbarkowej.
Prawidłowy ruch w stawie ramiennym oraz wielkość przestrzeni podbarkowej podczas unoszenia ramienia jest warunkowana pracą łopatki. Prawidłowy rytm łopatkowo-ramienny, czyli właściwe przesuwanie się łopatki po żebrach podczas ruchów ramienia, warunkuje odpowiednią wielkość przestrzeni podbarkowej.