Postępujące zwyrodnienie mięśni i nerwów spowodowane niedokrwieniem kończyny, nazywamy przykurczem ischemicznym Volkmanna.
Przykurcz najczęściej dotyczy dzieci w wieku 4-8 lat, a przyczyną jest złamanie nadkłykciowe kości ramiennej (75% przypadków). Zmiany występują rzadziej w stłuczeniach i zwichnięciach łokcia, złamaniach przedramienia. W kończynie dolnej dotyczą przynasadowej części goleni i stopy (mięsień piszczelowy przedni i prostowniki).
Przykurcz Volkmanna może występować w następstwie:
· rozległych krwiaków podpowięziowych,
· uszkodzeń tętnicy,
· długotrwałego utrzymywania opaski Esmarcha,
· ucisku ciasnego opatrunku gipsowego,
· wielokrotnego nastawiania złamań
Na przyczynę pierwotną (niedokrwienie) nakłada się zwiększenie ciśnienia tkankowego w danym przedziale powięziowym i upośledzenie lub zamknięcie naczyń włosowatych, które prowadzi do przepuszczalności naczyń. Występuje zastój żylny, który doprowadza do akumulacji elementów toksycznych. Obecnie uważa się, iż przykurcz ischemiczny jest rodzajem zespołu przedziałów powięziowych, które powstają z niewydolnego, lub zamkniętego krążenia obwodowego. Występują porażenia nerwu pośrodkowego i łokciowego, powstają przykurcze spowodowane martwicą mięśniową. Martwica dotyczy mięśni zginaczy przedramienia i prowadzi do biernego przeprostu prostowników i ustawienia patologicznego ręki. Same mięśnie ręki mogą nie być porażone.
Wyróżniamy dwa okresy zespołu chorobowego:
· wczesny, zależny od niedokrwienia,
· późny, spowodowany przykurczem.
Do wczesnych objawów chorobowych zaliczamy:
· ból nasilający się podczas prostowania palców ręki pojawiający się po 4- 48 godzinach po urazie, nieustępujący po podaniu środków przeciwbólowych
· zaburzenia czucia powierzchownego i głębokiego
· brak tętna na tętnicy promieniowej
· ograniczenie, lub zniesienie czynnej ruchomości palców
· palce blade w ustawieniu zgięciowym.
W okresie późnym:
· objawy ulegają utrwaleniu,
· pogłębiają się zniekształcenia ręki i palców,
· wytwarzają się przykurcze (zmiany troficzne i zwłóknienia mięśni),
· ręka staje się szponowata - palce w zgięciu w stawach międzypaliczkowych i w przeproście w stawach śródręczno-paliczkowych, kciuk w przywiedzeniu i pronacji,
· przedramię wychudzone z zanikami mięśni, deskowate,
· skóra jest cienka, zasiniona
· kości ulegają odwapnieniu.
