rafal@golowicz.com
tel: +48 601 297 895
ul. Rechniewskiego 13 lok. 11
klatka 1 piętro 2
03-980 Warszawa
Wady kończyn dolnych i stóp są niejednokrotnie przyczyną wielu wad postawy tułowia. Należy pamiętać, że nogi i stopy są podstawą całego ciała i utrzymują jego ciężar. Istnieje szereg czynników sprzyjających powstawaniu wad stóp, najważniejsze z nich to nadmierne obciążanie aparatu torebkowo-więzadłowego oraz osłabienie mięśni stopy i goleni. Zaburzenie równowagi pomiędzy wytrzymałością wymienionych struktur a ich obciążaniem prowadzi do przenoszenia obciążeń przez torebki i więzadła, co przy przekroczeniu progu ich wytrzymałości ( rozciągnięcie) powoduje podwichnięcia w stawach.
Podstawowymi wadami kończyn dolnych są:
Płaskostopie
Jest to wada kończyn dolnych polegająca na obniżeniu łuków wysklepiających stopę. W prawidłowych warunkach stopa opiera się o podłoże trzema punktami: piętą, głową pierwszej i głową piątej kości śródstopia. Pomiędzy wymienionymi elementami przebiegają trzy główne łuki stopy: podłużny przyśrodkowy, podłużny boczny i poprzeczny przedni. Obniżenie tych łuków prowadzi do płaskostopia. Stopa małego dziecka ma obfitą podściółkę tłuszczową, mięśnie wysklepiające stopę są bardzo słabe. Trudno mówić o płaskostopiu u dziecka do 4-5 roku życia. W tym czasie należy zwrócić szczególną uwagę na kość pięty i jej ustawieniu w stosunku do całej nogi aby sprawdzić czy niema przypadku koślawości pięty.
Stopa płasko-Koślawa
Możemy tutaj wyróżnić deformację czynnościową, widoczną tylko podczas obciążania, oraz deformację strukturalną, która utrzymuje się niezależnie od obciążania. W drugim przypadku znamienne jest, żeobciążanie nie nasila deformacji, a stopa zachowuje znaczną wydolność statyczną. W stopie prawidłowej, patrząc od tyłu oś pięty jest przedłużeniem osi podudzia. Fizjologiczne odchylenie wynosi około 5 stopni. Przy koślawości stopy pięta ulega skręceniu na zewnątrz i opiera się o podłoże brzegiem wewnętrznym. Dziecko z tego typu wadą zdziera obcas obuwia po stronie wewnętrznej. Stopy płasko-koślawe często łączą się z koślawością kolan, co znacznie pogłębia istniejące dolegliwości.
Dysfunkcja ta pojawia się obustronnie, częściej dotyka kobiet.
Stopa szpotawa
Stopa szpotawa jest odwrotnością stopy płasko-koślawej. Charakteryzuje się skręceniem pięty do wewnątrz i oparciem jej na krawędzi zewnętrznej. Przy tej wadzie dziecko zdziera obcas buta po stronie zewnętrznej.
Kolana koślawe
W tej wadzie oś podudzia tworzy z osią uda kąt otwarty na zewnątrz, nogi układają się w kształcie litery X. Koślawość występuje, gdy przy złączonych i wyprostowanych kolanach, między kostkami przyśrodkowymi tworzy się odstęp powyżej 4-5 cm.
Przyczyną koślawości kolan są najczęściej:
-wrodzona koślawość,
-niewłaściwe zrośnięcie kości po złamaniu dolnej części kości udowej lub górnej części piszczeli,
-nierównomierny wzrost części kości udowej lub kości goleniowej u dzieci,
-reumatoidalne zapalenie stawów lub choroba zwyrodnieniowa stawów,
-krzywica,
-porażenie mięśni,
-przeciążenia kończyn.
Choroba ujawnia się zwykle około czwartego-piątego roku życia. Koślawość kolan u dzieci jest wynikiem przeciążenia kończyn dolnych w okresie szybkiego wzrostu ze słabym jeszcze w tym okresie aparatem mięśniowo-więzadłowym. Choroba może być także następstwem płaskostopia. Zniekształcenie jest bardziej wyraźne w pozycji stojącej. W zaawansowanych zmianach chód jest niezgrabny i niepewny z powodu osłabienia więzadeł i niestabilności stawów.
Zwiększony nacisk na chrząstki wzrostowe w okolicy kolana powoduje spowolnienie wzrostu kości udowej i piszczelowej po stronie bocznej a prawidłowy lub przyspieszony po stronie przyśrodkowej. Większe predyspozycje do tej wady mają dzieci z obniżonym napięciem mięśniowym. Koślawość kolan sprawia, że dzieci mają tendencję do stawania w rozkroku.
Kolana szpotawe
Należy pamiętać, że w pewnych okresach życia dziecka takie nieprawidłowości są typową prawidłowością rozwojową. Zdrowy noworodek ma kończyny szpotawe, zaś w drugim roku życia szpotawość zanika i stopniowo przechodzi w fizjologiczną kość charakterystyczną u dziecka do lat 8.
W tej wadzie podudzie tworzy z udem kąt otwarty do wewnątrz – nogi tworzą kształt litery „O”. Szpotawość mierzy się w stopniach lub ocenia się mierząc odległość między kłykciami przyśrodkowymi kolan przy całkowicie zwartych stopach. Ze szpotawością mamy do czynienia gdy przy złączonych i wyprostowanych stopach tworzy się między kolanami odstęp większy niż 4-5 cm. Kolana szpotawe zazwyczaj zniekształcają całe nogi, ale czasami wygięcie dotyczy tylko podudzi (nogi pałąkowate). Choroba dotyczy dzieci, zwykle po trzecim roku życia. Wada nasila się szczególnie w okresie intensywnego wzrostu i jest zwykle obustronna. Niekiedy choroba dotyka także kobiety w podeszłym wieku i świadczy o zaawansowanym zwyrodnieniu stawów kolanowych.
Przyczyną powstania kolan szpotawych są najczęściej:
- krzywica w okresie wczesnodziecięcym,
- niedobór witaminy D,
- choroba Blounta,
- nadwaga u dzieci,
- brak fazy raczkowania, wczesne rozpoczęcie chodzenia,
- długie siedzenie w pozycji ze skrzyżowanymi nogami („po turecku”),
Są to najczęstrze wady wśród dzieci i młodzieży.
- plecy okrągłe
- plecy wklęsłe
- okrągło-wklęsłe
- plecy płaskie -czyli brak fizjologicznego wygięcia kręgosłupa
- skoliozy
Plecy okrągłe
Charakteryzuje się ona zwiększonym wygięciem kręgosłupa ku tyłowi w odcinku piersiowym. Dziecko takie ma głowę i barki wysunięte do przodu, łopatki odstające. Potocznie mówi się o takim dziecku, że się garbi. Wada ta może mieć charakter przejściowy, przyczynami najczęściej są zmęczenie dziecka, pozostającego w czasie dnia zbyt długo w pozycji siedzącej, zwłaszcza gdy kształt i wysokość stołu i krzesła czy ławki szkolnej są nieodpowiednie. Inne przyczyny to: osłabienie po chorobie, słaby wzrok, chęć ukrycia przez dziewczynki rozwijających się piersi, nadmierna w stosunku do rówieśników wysokość ciała, otyłość itp. W plecach okrągłych obserwuje się nadmiernie rozciągnięte mięśnie kręgosłupa i przykurczone mięśnie klatki piersiowej.
Plecy Płaskie
Charakteryzuje sie brak fizjologicznych wygięć kręgosłupa co powoduje wypadnięcie funkcji amortyzacyjnej. Poszczególne elementy kręgosłupa ulegają przeciążeniu i prowadzą do zmian zwyrodnieniowych. Pojemność i ruchomość klatki piersiowej jest upośledzona.
Skoliozy
Takie zniekształcenie kręgosłupa może doprowadzić do zaburzeń w układzie krążenia, w układzie oddechowym i innych narządach. Skoliozy zdarzają się kilkakrotnie częściej u dziewcząt niż u chłopców. Mówiąc o przyczynach skoliozy należy wyodrębnić dwie zasadnicze grupy, czynnościową i strukturalną.
Ta pierwsza posiada przyczyny w widocznych wadach np. nierówne kończyny dolne, ból powodujący odruchowe skrzywienie. Wady, które powstały z grupy czynnościowej można zupełnie usunąć likwidując przyczynę. Drugą grupę cechują zmiany, które utrwaliły się w budowie kręgosłupa i tułowia (krzywice klatki piersiowej, porażenia, niedowład mięśni). Przyczyny tego stanu mogą być wrodzone i trudne do całkowitego usunięcia.
Skolioza nie leczona powoduje wiele powikłań i następstw niekorzystnych w działaniu różnych narządów wewnętrznych np. uciska jedno płuco, wyłączając je z procesu oddychania. Taka sytuacja może doprowadzić do niewydolności oddechowej, do przerostu prawego przedsionka i prawej komory serca i zaburzeń układu krążenia. Mogą też wystąpić różne objawy ze strony układu nerwowego poprzez uciskanie kręgów na korzenie nerwowe powodując bóle korzeniowe i nerwów międzyżebrowych. Wszystkie skoliozy, muszą być leczone ponieważ mogą powodować wadliwe funkcjonowanie organizmu
Prawidłową postawą można nazwać taką postawę ciała, która zapewnia optymalną stabilność, wymaga minimalnego wysiłku mięśniowego do jej utrzymania w pionie oraz posiada warunki do optymalnego ułożenia narządów wewnętrznych(brak ucisków np. na płuca).
Prawidłowa postawa charakteryzuje się prostym ustawieniem głowy, fizjologicznymi wygięciami kręgosłupa, dobrze wysklepioną klatką piersiową, symetryczną miednicą, prostymi kończynami dolnymi i prawidłowo wysklepioną stopą.
Postawa nieprawidłowa, to wszelkie nieprawidłowości sposobu trzymania się w pozycji stojącej, której utrzymanie wymaga zwiększonego wysiłku mięśni oraz zagraża przedwczesnemu zużyciu narządów ruchu.
Wady postawy mogą być wrodzone (krótsza noga, zaburzenia kostnienia, zanik mięśni, dodatkowe żebra, rozszczepy kręgów) bądź nabyte wywołane przebytymi chorobam(krzywice, porażenie mięśni) lub zaburzonymi nawykami ruchowymi.
Najczęstsze wady postawy to:
- wady kręgosłupa
- wady klatki piersiowej
- wady kończyn dolnych
- wady stóp