rafal@golowicz.com
tel: +48 601 297 895
ul. Rechniewskiego 13 lok. 11
klatka 1 piętro 2
03-980 Warszawa
Choroby autoimmunologiczne
Łuszczycowe zapalenie stawów (ŁZS)
- Nadrzędna kategoria: Oferta
Łuszczycowe zapalenie stawów (ŁZS) jest chorobą manifestującą się przewlekłym zapaleniem stawów i łuszczycą skóry. Czasami zajmuje inne partie ciała, m.in. oczy i serce, może również prowadzić do przyspieszonego rozwoju miażdżycy i jej powikłań. Choroba może mieć bardzo różnorodny przebieg – od postaci łagodnych (wstępujących najczęściej) do ciężkich, prowadzących do zniszczenia stawów i niesprawności. W ostatnich latach dokonano znacznego postępu w leczeniu łuszczycowego zapalenia stawów, dzięki czemu można łatwiej kontrolować objawy choroby i hamować jej postęp.
Dokładna przyczyna choroby nie jest znana. Prawdopodobnie u osób z predyspozycją genetyczną do wystąpienia łuszczycowego zapalenia stawów nieprawidłowy proces zapalny zostaje uruchomiony przez dodatkowy bodziec.
Najważniejsze poznane dotychczas czynniki ryzyka to:
podatność genetyczna: choroba znacznie częściej występuje w rodzinie – niemal połowa pacjentów ma bliskiego krewnego chorego na łuszczycę lub łuszczycowe zapalenie stawów; odnaleziono szereg czynników genetycznych zwiększających ryzyko jej wystąpienia (m.in. antygen HLA-B27)
zakażenia wirusowe i bakteryjne, urazy mechaniczne, znaczny stres: wszystkie te czynniki u podatnych osób inicjują nieprawidłową odpowiedź układu immunologicznego,
leki (m.in. sole litu, beta-blokery, leki przeciwmalaryczne) i inne substancje chemiczne.
Łuszczycowe zapalenie stawów występuje u około 1/3 chorych na łuszczycę. Zaczyna się najczęściej pomiędzy 30. a 50. rokiem życia (chociaż mogą zachorować również osoby młodsze lub starsze). Równie często chorują mężczyźni i kobiety.
Łuszczycowe zapalenie stawów ma różnorodny przebieg, w zależności od stopnia zajęcia układu ruchu i innych narządów. Może się manifestować tylko w jednej lokalizacji (np. jako nawracające zapalenie palca) lub zajmować wiele stawów. Najczęściej objawy pojawiają się u osób z już rozpoznaną łuszczycą lub równocześnie ze zmianami skórnymi. Zdarza się jednak, że łuszczycowe zapalenie stawów rozpoczyna się u osób bez skórnych objawów łuszczycy, co stanowi niekiedy problem przy ustalaniu rozpoznania.
Choroba ma zazwyczaj zmienny przebieg, z okresami zaostrzeń, po których objawy ustępują (całkowicie lub częściowo). Dużej aktywności choroby towarzyszą zwykle objawy „ogólne”, takie jak zmęczenie, uczucie rozbicia, wzrost temperatury ciała.
Charakterystyczne objawy łuszczycowego zapalenia stawów w obrębie narządu ruchu to:
- ból, sztywność i obrzęk stawów z ograniczeniem ich ruchomości;
- objawy zapalenia dotyczą również przylegających struktur, takich jak ścięgna i kaletki maziowe,
- zapalenie przyczepów ścięgnistych (czyli miejsc przyczepu do kości ścięgien, więzadeł lub torebek stawowych) – jest to bardzo charakterystyczny objaw łuszczycowego zapalenia stawów i innych chorób z grupy tzw. spondyloartropatii seronegatywnych.
Inne objawy łuszczycowego zapalenia stawów:
- paznokcie – u 80% pacjentów z łuszczycowym zapaleniem stawów (czterokrotnie częściej niż w samej łuszczycy); charakterystyczne zmiany to „objaw naparstka” (czyli punkcikowate zagłębienia jak od ukłucia szpilki), poprzeczne lub podłużne rowkowanie, żółte plamy przypominające „plamy oleju” (spowodowane nadmiernym rogowaceniem skóry pod paznokciem), a także złuszczanie się paznokcia; zajęcie paznokci może być jedynym objawem łuszczycy, dlatego należy na nie zwrócić szczególną uwagę
- oczy – do ich zajęcia dochodzi u około 1/3 osób z łuszczycowym zapaleniem stawów; najczęściej występuje zapalenie spojówek, rzadziej dochodzi do zapalenia błony naczyniowej oka, manifestującego się bólem i zaczerwienieniem gałki ocznej oraz zaburzeniami widzenia – nieleczone zapalenie naczyniówki oka może doprowadzić do poważnych powikłań
- miażdżyca – jej przyspieszony rozwój w łuszczycowym zapaleniu stawów wynika z przewlekłego stanu zapalnego; powikłania miażdżycy (m.in. zawał serca, udar mózgu, miażdżyca tętnic krezkowych) są groźne dla życia, dlatego bardzo ważne jest wczesne rozpoczęcie walki z jej rozwojem
- serce – rzadko występuje uszkodzenie zastawek serca (najczęściej niedomykalność zastawki aortalnej lub mitralnej), zapalenie aorty lub zaburzenia w przewodzeniu bodźców sercowych; chorzy na łuszczycowe zapalenie stawów powinni być również pod opieką kardiologa, zwłaszcza jeśli wystąpią takie objawy, jak ból w klatce piersiowej, duszność, osłabienie kondycji fizycznej czy omdlenia.
W badaniach laboratoryjnych poszukuje się zwiększonego OB i CRP (świadczących o stanie zapalnym), chociaż u części pacjentów są one prawidłowe. Często wykonuje się inne badania reumatologiczne, takie jak czynnik reumatoidalny (w ŁZS jest z reguły nieobecny, co pomaga w różnicowaniu z innymi zapaleniami stawów) i antygen HLA B27 (często występujący w grupie chorób, do których należy ŁZS, tzw. spondyloartropatii seronegatywnych). Należy również wykonać zdjęcia radiologiczne zajętych stawów (najczęściej rąk i stóp).
U pacjentów z podejrzeniem postaci osiowej wykonuje się badania obrazowe kręgosłupa i stawów krzyżowo-biodrowych (zdjęcia radiologiczne lub rezonans magnetyczny). W rozpoznawaniu choroby pomocne jest również badanie ultrasonograficzne, które pozwala na stwierdzenie cech zapalenia w obrębie stawów oraz przyczepów ścięgnistych. U pacjentów z objawami zapalenia spojówek lub naczyniówki oka konieczne jest badanie okulistyczne.
Stopień zmian łuszczycowych na skórze często nie odzwierciedla ciężkości łuszczycowego zapalenia staów (np. łuszczycy objawiającej się wyłącznie zmianami na paznokciach może towarzyszyć zaawansowane zapalenie stawów). Dlatego oprócz leczenia dermatologicznego konieczna jest współpraca z reumatologiem. Wiele leków stosowanych ogólnoustrojowo zmniejsza zarówno zmiany skórne, jak i stawowe.
Oprócz stosowania leków bardzo ważne jest fizjoterapia. Przewlekła choroba stawów sprzyja rezygnacji z jakiejkolwiek aktywności fizycznej, tymczasem prowadzi to do zmniejszenia ruchomości stawów, przykurczów i osłabienia siły mięśniowej. Regularna aktywność fizyczna zapobiega niektórym niekorzystnym zmianom w stawach, a nawet je odwraca; wskazane są ćwiczenia zwiększające zakres ruchu i wzmacniające mięśnie (pomogą zachować ruchomość i stabilność stawów) oraz ćwiczenia poprawiające ogólną wydolność (np. chodzenie, pływanie, jazda na rowerze). Od ćwiczeń fizycznych należy się wstrzymać w trakcie zaostrzenia objawów choroby.
Kolejnym ważnym czynnikiem w procesie leczenia jest odpowiednia dieta Chorzy powinni unikać zarówno nadwagi oraz otyłości (które zwiększają obciążenie stawów i przyspieszają rozwój miażdżycy), jak i niedożywienia (które osłabia organizm i prowadzi do zaników mięśni). Ważne jest również dostarczenie kościom odpowiedniej ilości wapnia i witaminy D.
Spondyloartropatia
- Nadrzędna kategoria: Oferta
Jest to grupa chorób charakteryzująca się przewlekłymi zmianami zapalnymi i niezapalnymi kręgosłupa i stawów obwodowych. Spondyloartropatie seronegatywne utożsamiane są z reaktywnymi zapaleniami stawów. Określane są jako seronegatywne, ze względu na nieobecność w surowicy czynnika reumatoidalnego klasy IgM. Nazywane są także chorobami z kręgu HLA B 27 z uwagi na dominującą rolę tego antygenu zgodności tkankowej w etiopatogenezie tej grupy chorób.
Reaktywne zapalenia stawów charakteryzują się nieropnym zapaleniem błony maziowej jednego lub wielu stawów, najczęściej asymetrycznym kończyn dolnych, występującym po przebytej infekcji przewodu pokarmowego, moczowo-płciowego lub oddechowego. Spondyloartropatie niezapalne związane są głównie ze zmianami zwyrodnieniowymi kręgosłupa i przebiegają jako zespoły bólowe.
Kliniczne podtypy choroby
Do spondyloartropatii zapalnych zaliczamy następujące choroby:
1. Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa (zzsk).
2. Łuszczycowe zapalenie stawów (ł.z.s.).
3. Reaktywne zapalenie stawów:
zespół Reitera,
zapalenia stawów towarzyszące enteropatiom.
Zmiany narządowe
Zmiany w narządzie wzroku
W zzsk zapalenie naczyniówki występuje u około 30% chorych, nawracające zapalenie naczyniówki u około 15%. Zmiany zapalne mogą doprowadzić do całkowitej utraty wzroku, mogą być również wczesnym objawem choroby.
W zespole Reitera zapalenie spojówek i/lub naczyniówki należy do klasycznej triady objawów chorobowych (zapalenie stawów, zapalenie cewki moczowej, zapalenie spojówek). Zapalenie spojówek występuje u około 60% chorych, jednostronne zapalenie naczyniówki u około 20%.
W innych reaktywnych zapaleniach stawów zmiany w narządzie wzroku są również częstym objawem chorobowym. W łuszczycowym zapaleniu stawów zmiany oczne pojawiają się u 20% chorych, w tym zapalenie tęczówki u 7%.
Zmiany skórne
Łuszczycowe zapalenie stawów. Łuszczyca występuje u około 1,2% populacji. Zmiany stawowe towarzyszące łuszczycy ocenia się na 5-7% przypadków, z tego u około 2% dominują objawy zajęcia kręgosłupa. Zmiany łuszczycowe paznokci występują u około 80% chorych ze zmianami stawowymi. Dermatitis herpetiformis często występuje w przebiegu reaktywnych zapaleń stawów, towarzyszących procesom zapalnym jelit.
W zespole Reitera występują zmiany skórne oraz zmiany na błonach śluzowych (balanitis circuata u 30%, keratoderma blenorrhagicum u 20%).
W przebiegu spondyloartropatii seronegatywnych może także występować erythema nodosum.
Zmiany w mięśniu sercowym
W zzsk występują u około 10% chorych, w tym zapalenie ściany aorty zstępującej, niedomykalność zastawek półksiężycowatych, zaburzenia przewodzenia i zapalenie osierdzia. W pojedynczych przypadkach zmiany te wymagają operacyjnego leczenia kardiochirurgicznego (wym
iana zastawek aortalnych) lub wszczepienie rozrusznika.
W zespole Reitera blok przedsionkowo-komorowy występuje u około 1% chorych, zapalenie aorty również u 1% chorych, sporadycznie mogą występować wady zastawki aortalnej oraz zapalenie osierdzia.
Zmiany w układzie oddechowym
W zzsk problem stanowi restrykcyjna niewydolność oddechowa oraz włóknienie górnych płatów płucnych. Szczególnie ograniczenie ruchomości klatki piersiowej wymaga stałego monitorowania i odpowiedniego postępowania.
Zmiany w przewodzie pokarmowym
Zmiany stawowe towarzyszą przewlekłym procesom zapalnym jelit (colitis ulcerosa, choroba Crohna). Infekcje przewodu pokarmowego inicjują występowanie reaktywnych zapaleń stawów. W przebiegu niektórych reaktywnych zapaleń stawów proces zapalny jelit, często subkliniczny, utrzymuje się przez cały czas trwania choroby.
Zmiany w układzie moczowo-płciowym
W zespole Reitera oprócz klasycznego zapalenia cewki moczowej występują zmiany zapalne prostaty, pęcherza moczowego, a u kobiet zapalenie szyjki macicy i jajowodów.
Procesy zapalne układu moczowo-płciowego wyprzedzają i inicjują reaktywne zapalenia stawów, szczególnie w przypadku infekcji Chlamydia trachomatis.
W diagnostyce różnicowej bardzo ważne są badania bakteriologiczne; posiewów z moczu, płynu stawowego, krwi, wymazów z cewki moczowej, szyjki macicy, gardła oraz badanie serologiczne, szczególnie w kierunku obecności w surowicy krwi swoistych przeciwciał przeciwko antygenom bakteryjnym (Yersinia enterocolitica, Chlamydia trachomatis, Salmonella, Shigella).
Reumatoidalne Zapalenie Stawów -RZS
- Nadrzędna kategoria: Oferta
To rodzaj choroby autoimmunologicznej, autoagresyjnej, w której organizm działa na swoją niekorzyść atakując własne komórki i tkanki. RZS może mieć charakter przewlekły, z pojawiającymi się okresami stanów ostrych lub ich remisji. Staw biodrowy zostaje najrzadziej obiety tą jednostką. Przyczyna występowania choroby jest ciągle nieznana. RZS atakuje ok. 1% populacji, w tym trzykrotnie częściej kobiety, ale choroba przebiega u nich łagodniej niż u mężczyzn. Najczęściej atakowane są stawy: szyjne, szczękowe, w stopie, kostkach, biodrach, drobne stawy rąk i nadgarstków, stawów ramiennego, łokciowego. Kręgosłup, oprócz kręgów szyjnych, z reguły nie jest objęty chorobą.
W reumatoidalnym zapaleniu stawów niszczeniu ulegają torebki stawowe, w których toczy się proces zapalny. Do błony maziowej wyścielającej jamę stawu przenikają duże ilości białych krwinek, organizm reaguje podwyższeniem ciepłoty, miejscowym zaczerwienieniem, obrzękiem i bólem. Powoli zmieniane komórki błony maziowej rozrastają się powodując pogrubianie się i naciekanie maziówki oraz obrzęki w obrębie stawu, a z czasem toczący się proces chorobowy uszkadza chrząstkę i kość. W efekcie niszczeniu i osłabieniu ulegają otaczające staw mięśnie, ścięgna, więzadła, czego efektem są utrudnienia w ruchomości stawów.
Choroba doprowadza w konsekwencji do trwałych zniekształceń stawów.
Najczęściej RZS rozpoczyna się bólem w jednym albo w stawach kończyn górnych, a czasami pojawieniem się nadwrażliwości nadgarstka przy wykonywaniu ruchu. W niektórych przypadkach stawy robią się opuchnięte i pogrubione nawet w pierwszej fazie choroby. Objawy te uwidaczniają się rano, kiedy występuje sztywność stawów mijająca po upływie od pół godziny do paru godzin. Często pojawiają się wówczas objawy ogólnego złego samopoczucia, nocne poty, zmęczenie, stany podgorączkowe, słaby apetyt, zmniejszenie wagi ciała.
Teoretycznie choroba może dotknąć każdy ze stawów. Najczęściej jednak atakuje ona stawy dłoni i palców rąk, a czasami stawy kolan i stóp.
RZS jest uznawana za chorobę stanu przewlekłego, a zakończenie zależy nie tylko od leczenia ale i od charakterystycznego dla danego pacjenta przebiegu choroby. Często dochodzi do jej remisji, nawet w okresie wielu lat od pierwotnego wystąpienia choroby.
Choroby autoimmunologiczne
- Nadrzędna kategoria: Oferta
Reumatoidalne Zapalenie Stawów -RZS
To rodzaj choroby autoimmunologicznej, autoagresyjnej, w której organizm działa na swoją niekorzyść atakując własne komórki i tkanki. RZS może mieć charakter przewlekły, z pojawiającymi się okresami stanów ostrych lub ich remisji. Staw biodrowy zostaje najrzadziej obiety tą jednostką. Przyczyna występowania choroby jest ciągle nieznana. RZS atakuje ok. 1% populacji, w tym trzykrotnie częściej kobiety, ale choroba przebiega u nich łagodniej niż u mężczyzn. Najczęściej atakowane są stawy: szyjne, szczękowe, w stopie, kostkach, biodrach, drobne stawy rąk i nadgarstków, stawów ramiennego, łokciowego. Kręgosłup, oprócz kręgów szyjnych, z reguły nie jest objęty chorobą.
W reumatoidalnym zapaleniu stawów niszczeniu ulegają torebki stawowe, w których toczy się proces zapalny. Do błony maziowej wyścielającej jamę stawu przenikają duże ilości białych krwinek, organizm reaguje podwyższeniem ciepłoty, miejscowym zaczerwienieniem, obrzękiem i bólem. Powoli zmieniane komórki błony maziowej rozrastają się powodując pogrubianie się i naciekanie maziówki oraz obrzęki w obrębie stawu, a z czasem toczący się proces chorobowy uszkadza chrząstkę i kość. W efekcie niszczeniu i osłabieniu ulegają otaczające staw mięśnie, ścięgna, więzadła, czego efektem s
ą utrudnienia w ruchomości stawów.
Choroba doprowadza w konsekwencji do trwałych zniekształceń stawów.
Najczęściej RZS rozpoczyna się bólem w jednym albo w stawach kończyn górnych, a czasami pojawieniem się nadwrażliwości nadgarstka przy wykonywaniu ruchu. W niektórych przypadkach stawy robią się opuchnięte i pogrubione nawet w pierwszej fazie choroby. Objawy te uwidaczniają się rano, kiedy występuje sztywność stawów mijająca po upływie od pół godziny do paru godzin. Często pojawiają się wówczas objawy ogólnego złego samopoczucia, nocne poty, zmęczenie, stany podgorączkowe, słaby apetyt, zmniejszenie wagi ciała.
Teoretycznie choroba może dotknąć każdy ze stawów. Najczęściej jednak atakuje ona stawy dłoni i palców rąk, a czasami stawy kolan i stóp.
RZS jest uznawana za chorobę stanu przewlekłego, a zakończenie zależy nie tylko od leczenia ale i od charakterystycznego dla danego pacjenta przebiegu choroby. Często dochodzi do jej remisji, nawet w okresie wielu lat od pierwotnego wystąpienia choroby.
